ACT staat voor Acceptance & Commitment Therapy en is een relatief nieuwe vorm van gedragstherapie. Het is vooral de bedoeling om je meer te richten op situaties waar je invloed op hebt. Daarnaast gaat het er om wat je écht belangrijk vind. Vandaar de woorden ‘acceptatie’ en ‘commitment’. Ik zal het hier zo helder mogelijk uitleggen.
Voorafgaand
ACT (spreek je uit als ‘ekt’) klinkt veel ingewikkelder dan het is. Voorlopers zijn onder andere cognitieve gedragstherapie. Hier wordt de nadruk vooral gelegd op hoe we denken en voelen in een situatie en hoe we daaropvolgend dan reageren. Deze dingen hangen altijd samen. We onderzoeken dan hoe dit is en of dit helpend voor je is. Zo niet, dan kijken we naar welk ander gedrag beter zou zijn. Dan gaan we daarmee oefenen.
Bij ACT kijk je verder; hoe je de dingen nu aanpakt en hoe dit wel of niet werkt. Daarnaast wordt binnen ACT erkend dat we geen directe controle over onze gedachten en gevoelens hebben. Dat we dus niet langer de strijd hiermee aan hoeven gaan, waardoor ruimte ontstaat om te investeren in dingen die echt waardevol voor je zijn! Binnen deze therapie wordt dan ook veel gedaan en geoefend hoe het werkt en wat bij jou past. Het wordt hierdoor meer eigen gemaakt; je bent meer overtuigd dat het anders kan. Niet dat je overtuigd hoeft te worden; ik wil alleen maar zeggen dat je er door deze manier meer achter staat en het ook anders uit wíl voeren.
Uit onderzoek is gebleken dat ACT enorm effectief is bij het vergroten van algemeen welzijn. Je hoeft dus niet specifiek psychische problemen te hebben om baat te hebben bij deze therapie. Het is dus voor iedereen!
Acceptance
In eerste instantie wordt gekeken hoe je omgaat met alle zaken die je tegenkomt – en dan vooral moeilijkheden in het dagelijks leven. Dit kunnen zowel kleinere als grotere dingen zijn. Het gaat om jouw strategieën; hoe pak je het aan, hoe ga je ermee om? Vaak zien we dat mensen kiezen voor vechten of vluchten. Van oudsher wordt dit mechanisme aangestuurd vanuit ons oerbrein, vooral gericht op overleven. De alarmbellen gaan af en het oerbrein reageert, terwijl dit nu niet meer op die manier nodig is. We kunnen nu overleven door situaties anders te bekijken.
Welke gedachten komen er op in situaties die je meemaakt? Deze onderzoek je. Door oefeningen te doen, merk je op dat met deze gedachten ook bepaalde emoties vrijkomen. Deze horen bij elkaar. Ons brein koppelt namelijk gedachten en emoties aan elkaar en voert daar passend gedrag vanuit het oerbrein bij uit. Bij ACT ga je dan vooral met meer afstand naar deze gedachten kijken. Dit doen we door oefeningen te doen en te ervaren hoe het is om zo met onze gedachten om te gaan en te kijken wat dit voor jou betekent.
Mindful
We staan stil bij waar je steeds met je aandacht zit. Vaak is het zo dat je bij het verleden of de toekomst zit; het contact met het ‘nu’ ben je kwijt. De dagen gaan als een sneltreinvaart voorbij en je vergeet stil te staan bij dagelijkse dingen. Bij ACT leer je door oefeningen meer contact te maken met het ‘nu’, zodat je je aandacht meer kunt richten op wat écht belangrijk is voor je.
Hiernaast is het ook belangrijk te beseffen hoe je naar jezelf en je omgeving kijkt. In de loop der jaren heb je heel wat overtuigingen verzameld. Het maakt dingen misschien overzichtelijk, maar het stagneert ook je groei! Het is dus goed om aandacht te hebben voor wat jou overtuigingen nu zijn. Vaak is dit niet direct duidelijk omdat ze voor jou zo gewoon zijn. Door in de praktijk hierbij stil te staan, ga je deze ontdekken en kun je opnieuw ‘oordelen’ hoe je hier tegen over staat. Soms is het namelijk zo dat het meer de ideeën zijn van je omgeving dan die van jou. Dit kun je nu opnieuw in overweging nemen.
Waarden
Daarbij is het wel belangrijk dat je duidelijk hebt wat jouw waarden zijn. Vragen als ‘Wie wil ik zijn?’ en ‘Wat vind ik echt belangrijk?’ staan centraal. Ook worden metaforen gebruikt en worden oefeningen gedaan om bij jezelf te ontdekken hoe het bij jou zit. Hier heb ik het niet over dingen die je wilt bereiken; het gaat hier meer over je manier van leven. Vind jij het bijvoorbeeld belangrijk om iedereen met respect te behandelen? Hoe betrouwbaar wil jij zijn? Maar ook; in hoeverre wil jij betrokken zijn bij je familie, vrienden of werk?
De focus ligt er op hoe jij deze waarden wilt laten zien. Of anders gezegd; hoe wil je dat anderen jou zien? In hoeverre is dit al zo en wat kun je eraan doen om meer vanuit die waarden te leven? Wat heb je daarvoor nog nodig? We kunnen daar door oefeningen mee aan de slag gaan. Soms in kleine stapjes, soms in grote. Dat ligt er aan; je kunt beter kleine overzichtelijke en haalbare stapjes zetten, dan grote stappen die je niet vol kunt houden. Als laatste ga je dus over op actie! Hier zie je dan ook je ‘commitment’ terug. Dit is nodig om verder te komen, om te veranderen. Bij ACT gaan we zo te werk dat je ook echt wílt veranderen. Dat maakt de kans op slagen alleen maar beter!