Jeugdtrauma’s – het woord klinkt erg dramatisch. Dit kan zo zijn, maar ook allerlei kleine dingen die we meemaken of meekrijgen vanuit onze kinderjaren, worden trauma’s genoemd. Soms klinkt het dus veel zwaarder dan het is.
Iedereen heeft het
Het is gewoon zo dat iedereen trauma’s oploopt – de één meer, of grotere, dan een ander. Daarnaast is het ook zo dat iedereen iets anders verwerkt. Het kan gemakkelijk zijn dat de één een ‘klein’ ding meemaakt en hier helemaal door van slag is, terwijl de ander met een heftigere situatie er weinig last van heeft. Dit heeft alles te maken met je omgeving en hoe je tegen dingen aan kijkt.
Vaak zie je wel dat dit jeugdtrauma er pas op latere leeftijd uitkomt. Een kind kan namelijk ook niet echt reageren op hetgeen hij of zij meemaakt. Ze zijn volledig afhankelijk van hun ouders of verzorgers, zeker als ze nog erg klein zijn. Het brein is nog niet zover ontwikkeld dat ze alles kunnen overzien, of oorzaak en gevolg in kunnen schatten. Daarnaast vatten ze ook alles anders op. Ze snappen nog niet alles wat er om hen heen gebeurt. Kleine kinderen nemen veel van wat ze meemaken voor waar aan. Dat doen volwassenen ook, al heeft dat een andere oorzaak. Ik ga hier nu enkel in op hoe het bij kinderen werkt. Ze kunnen niet anders dan geloven wat ze zien; simpelweg omdat ze niet weten wat er nog meer is. Als hun wereld steeds groter wordt, gaan ze zien dat het overal anders kan werken. Dat er anders op dingen gereageerd wordt of anders met dingen omgegaan wordt. Het is niet altijd gemakkelijk om te zien wat dan het goede is. En ja, wannéér is het goed?
Het is niet altijd even gemakkelijk om daar achter te komen. Het helpt wel als je zelf kritisch blijft kijken naar wat je doet en hoe je over dingen denkt. Neem je veel voor waar aan en blijf je voor deze mening staan? Of sta jij ook af en toe stil om te kijken naar hoe je op situaties reageert, waarbij je dan ook stilstaat bij wat je er zelf van vindt? Dit laatste is altijd goed om af en toe te doen. Wij mensen zijn geneigd om heel snel mee te gaan in de massa, terwijl dit niet altijd hetgeen hoeft te zijn waar jij achter staat. Dus af en toe een pas op de plaats is goed!
Terug naar de trauma’s
Zoals ik al zei zijn er verschillende trauma’s. Als we het hebben over grote trauma’s dan hoeven we niet lang na te denken: we denken dan onder andere aan seksueel misbruik, mishandeling, langdurige emotionele verwaarlozing, getuige zijn van geweld in het gezin, verlies van dierbare, medische behandelingen en oorlogsomstandigheden. Over het algemeen kunnen we zeggen dat iedereen hier ‘littekens’ aan over houdt. Hopelijk zie je als je ouder wordt ook in dat je hier het beste iets mee kan doen. Het is aan jou wat dan het beste bij je past.
Dan zijn er ook nog allerlei kleine trauma’s die we meemaken. Denk hier maar aan te laat opgehaald worden bij de crèche, als veel wordt afgedaan als grap, of als er steeds gezegd of gevraagd wordt of je iets toch echt wel zult doen. Of teruggefloten worden, of steeds juist geholpen, bij alles wat je doet. Hiervan wordt je vaak alleen maar meer onzeker, waardoor de dingen alleen maar moeilijker zijn om zelfstandig te doen. Ook daar krijg je dan afkeurende opmerkingen over. Dit lijken kleine dingen; toch hebben deze vaak grote gevolgen. Vaak heb je als oudere of volwassene niet in de gaten wat je doet. Het lijkt allemaal heel onschuldig. Toch betekent het veel meer. Kijk maar eens naar wat er vroeger tegen jou allemaal gezegd is. Ben je daar blij mee? Kon je overal mee lachen? Of waren er momenten waar jij erg onzeker van werd, je je schaamde of niet goed wist wat je ermee moest doen?
Kindertrauma’s
Als we kijken naar het voorbeeld als te laat opgehaald worden, dan weet jij als volwassene dat dit snel gebeurd is. Het is druk onderweg, of er moet nog net even iets gebeuren op het werk of waar dan ook. Wij staan bij die paar minuten vaak niet stil. Voor een kind is dit heel veel, en daarbij kunnen ze niet alles overzien. Op het moment dat een kind weet dat hij opgehaald wordt als de grote wijzer op de 12 staat en de kleine op de 5, duren de minuten die later zijn lang. Ik weet ook wel dat dit niet altijd zo werkt: als je lekker aan het spelen bent, houd je die klok echt niet in de gaten.
Toch zullen er wel momenten zijn dat dit wel zo is. Bijvoorbeeld als je op school bent, je naar buiten loopt en je je vader of moeder niet kunt vinden… Voor kinderen is dat het einde van de wereld, want wat nu? Hoe moet je naar huis? Hoe weet je de weg? Wat als je aanloopt en je ouder misloopt? Ga zo maar door. Voor een kind is dit een hele andere situatie dan wij het als volwassenen zien. Wij wéten dat het druk kan zijn op de weg of dat er andere redenen zijn om te laat te komen. Niet dat dit per sé goed is, maar het kan gewoon gebeuren. Wij kunnen ook direct bedenken of dit al vaker gebeurd is of niet, en met welke redenen dit dan was. Een kind niet; die is direct ontheemd. Dit kan een behoorlijk traumatisch gevoel geven!
Als de ouder dan alsnog komt, is het kind opgelucht. Vaak is dan het traumatische gevoel direct weg. Toch blijft het wel hangen, in je onbewuste… hoe vaker dit gebeurt, hoe meer dit als standaard gezien wordt. Daarbij zal het gevoel van niet belangrijk genoeg zijn ook groeien. Wat dan later ook weer uit kan monden in een volgend trauma…