Regelmatig hoor ik mensen zeggen dat ze moe zijn. Ze wijten dit aan het niet goed slapen. Ze zeggen dan dat ze dagen achtereen niet of amper slapen. Als ik daarop doorvraag, geven ze aan dat ze veel uren op de klok gezien hebben. Ik vraag me dan serieus af of dit wel klopt. Ons brein zit namelijk zo in elkaar dat het ons een hele levendige voorstelling kan voorschotelen zonder dat dat echt zo is. Niet alleen dromen, maar ook tijden op de klok. Wanneer je ’s ochtends vermoeid opstaat kun je je direct allerlei voorstellingen maken, vaak gebaseerd op dingen die je ooit gehoord of gelezen hebt. Maar hoe zit het nu echt?
Opstaan met of zonder wekker
Wat gebeurt er nu werkelijk in die nachten? Daar is moeilijk antwoord op te geven omdat dit voor iedereen anders is. Wat ik wel weet, is hoe ‘normale’ nachtrust eruit ziet. Maar wat ik eerst nog wil melden is dat ’s morgens moe opstaan heel normaal is. Ga maar eens na: als je wekker doordeweeks gaat, of als je op zondag uit kunt slapen en wakker wordt, hoe voel jij dan? Direct zo fris als een hoentje? Nee! Want dat bestaat niet. Je hebt even opstarttijd nodig.
Als je dat voor jezelf eens bijhoudt, zul je merken dat het verschil tussen wakker worden op een werkdag of een dag dat je uit kunt slapen niet veel van elkaar verschillen. Het voelt in eerste instantie gelijk aan; het is vaak even slikken voor je daadwerkelijk je benen uit je bed gooit. Natuurlijk zul je de ene keer opgewekter zijn dan de andere keer. Maar ben eens eerlijk; is het niet zo dat je soms op een werkdag beter uit je bed kunt, dan die ochtend dat je kon blijven liggen? Dan merk je dat je erin blijft hangen en wordt het veel lastiger daadwerkelijk op te staan!
Hoe zit dat nou in die nachten?
Terug naar je nachtrust. Hoe zit dat nou; wat is een ‘normale’ nachtrust? Het is sowieso goed om naar de nacht toe te werken. Hiermee bedoel ik dat je je activiteiten steeds meer gaat minderen. Hoe dichter tegen het naar bed komt, hoe minder actie je onderneemt. Hierbij geldt ook de schermtijd!
Als je eenmaal ligt en in slaap valt, wisselen diepe en ondiepe slaap elkaar af in de nacht. De hele diepe slapen zijn vooral in het begin van de nacht. Naarmate je meer naar de ochtend gaat, worden de slaapjes steeds ondieper. Tussen deze slaapjes door kom je in ‘doezelfases’. Je kunt het vergelijken met mindful zijn; je krijgt wel omgevingsgeluiden mee maar bent er niet echt bij. Toch omschrijven mensen dit vaak als ‘ik heb niet geslapen’. Het hoort echter wel bij het slaapproces. Het gaat pas mis als je daarop in gaat haken!
Wat gebeurt er nu vaak?
Het gaat mij niet zo zeer om wat nachtrust precies is, maar meer om hoe wij hiermee omgaan. Want op het moment dat je voor je zelf omschrijft dat je niet geslapen hebt, ga je anders tegen de nacht aankijken. Je kunt bijvoorbeeld vooraf al bedenken wat je gaat doen als je niet in slaap valt, zoals een warm bad nemen voor je naar bed gaat of warme melk drinken. Tijdens de nacht kun je jezelf in allerlei bochten wringen om goed te liggen. Het kan zijn dat je er eens uitstapt om wat te drinken, te lezen of iets anders te doen. Wat er vooral gebeurt, is dat in je hoofd bezig bent om te zorgen dat je in slaap gaat vallen.
Maar heb jij het al eens mee gemaakt dat je het commando ‘slaap’ gaf en dat je direct in slaap viel? Nee, want zo werkt dat natuurlijk niet. Dat zou leuk zijn! Uiteindelijk sta je met al deze dingen nog steeds in actiestand. De stand die juist in de nacht er niet hoeft te zijn. Die houdt ruimte bezet voor je slaap, die gewoon vanzelf komt als je niets doet. Slapen gaat het beste als je geen verwachtingen hebt en ook geen schrik hebt dat het slapen gaan misschien weer niet gaat lukken. Ken jij mensen die aangeven een goede nachtrust te hebben? Vraag maar eens wat zij doen om hiervoor te zorgen. Inderdaad: niets! Denk daar maar eens over na. Niet te lang natuurlijk, want dan blijf je malen in je hoofd. En dat werkt niet!
Gaat niet zomaar
Het gaat natuurlijk niet direct zoals je zou willen. Ik denk dat het daarmee begint; even niets willen. Heb geen verwachting van hoe je nacht er uit hoort te zien. Laat hem gewoon komen zoals het is. Het is altijd goed; soms lig je wakker, soms niet. Meer dan dat is het niet. Als je er allerlei verwachtingen aan gaat hangen, of je druk gaat maken over hoe je de dag doorkomt, dan weet je in ieder geval zeker dat slapen lastig wordt. Dus laat het voor wat het is en heet je slaap welkom!